Η κλιμακτήριος, η μετάβαση δηλαδή από την αναπαραγωγική στη μη αναπαραγωγική φάση, είναι ένα από τα πιο δύσκολα διαστήματα στη ζωή μιας γυναίκας. Καταλυτικό γεγονός είναι η εμμηνόπαυση, η τελευταία έμμηνος ρύση της γυναίκας η οποία μοιράζει ουσιαστικά την κλιμακτήριο σε προεμμηνόπαυση και σε μετεμμηνόπαυση. Αυτό ουσιαστικά σημαίνει πως η γυναίκα μπορεί να βιώνει τα συμπτώματα του κλιμακτηριακού συνδρόμου πολύ πριν σταματήσει η περίοδος, χρονική στιγμή που σε ορισμένες γυναίκες μπορεί να είναι και το 40ο έτος της ηλικίας.
Ένα από τα πιο συχνά και χαρακτηριστικά εμφανιζόμενα συμπτώματα είναι οι εξάψεις. Το 75% των μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών , καθώς και εκείνων που θα υποβληθούν σε αμφοτερόπλευρη ωοθηκεκτομή, θα βιώσουν τις ενοχλήσεις αυτές. Σε ένα ποσοστό 80% η χρονική τους διάρκεια θα είναι πάνω από ένα χρόνο ενώ ένα ποσοστό 25-50% παραπονείται για την παρουσία των συμπτωμάτων για πάνω από πέντε χρόνια.
Οι εξάψεις χαρακτηρίζονται από ένα αίσθημα θερμότητας ή καύσου που επεκτείνεται στο πρόσωπο , το λαιμό και το στήθος. Το δέρμα γίνεται συνήθως κόκκινο και κολλώδες. Σχεδόν αμέσως ακολουθείται από κύμα έντονης εφίδρωσης σε όλο το σώμα και κυρίως στο κεφάλι , τον αυχένα, την πλάτη και το στήθος. Πριν την έναρξη του επεισοδίου η γυναίκα είναι πιθανόν να βιώνει ένα αίσθημα πίεσης στο κεφάλι σαν πονοκέφαλο, ενώ αρκετά συχνά όσο εξελίσσεται το φαινόμενο νιώθει ένα αίσθημα παλμών. Η διάρκεια των επεισοδίων παρουσιάζει μεγάλη διακύμανση. Μπορεί να είναι από στιγμιαία μέχρι διάρκειας 10 λεπτών με μέσο όρο τα 4 λεπτά .Η συχνότητά τους κυμαίνεται από 1-2 την ώρα ως 1-2 την εβδομάδα. Αφορμή για την έκλυση των εξάψεων μπορεί να είναι η έκθεση της γυναίκας σε θερμό περιβάλλον , η κατανάλωση ζεστών ροφημάτων και αλκοόλ, η συναισθηματική της κατάσταση.
Η αιτιολογία των εξάψεων δεν έχε διευκρινιστεί ακόμα. Το γεγονός ότι εμφανίζονται άμεσα μετά από την επέμβαση αφαίρεσης των ωοθηκών δείχνει ένα ισχυρό συσχετισμό με τα επίπεδα των οιστρογόνων στον οργανισμό και κυρίως με το γεγονός της απόσυρσης τους. Άποψη που ενισχύεται από το ότι τα παιδιά ή γυναίκες με γοναδική δυσγενεσία που έχουν χαμηλά επίπεδα οιστρογόνων δε βιώνουν τα επεισόδια αυτά. Σημαντικό ρόλο στην παθογένεια φαίνεται ότι παίζουν επίσης η νορεπινεφρίνη και η σεροτονίνη , ουσίες που επηρεάζουν το θερμορρυθμιστικό κέντρο του εγκεφάλου και εμπλέκονται στα αγγειοκινητικά συμβάματα που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια των εξάψεων.
Οι μετεμμηνοπαυσιακές γυναίκες πέρα από το ότι βιώνουν το ίδιο το γεγονός των ενοχλητικών εξάψεων , καλούνται να αντιμετωπίσουν και όλες τις ανεπιθύμητες ενέργειες που απορρέουν από αυτές. Η συχνή εμφάνιση των επεισοδίων κατά τη διάρκεια της νύχτας έχουν ως αποτέλεσμα την κακή ποιότητα του ύπνου. Υπάρχει συνεχής αφύπνιση που μπορεί να είναι και κάθε μία ώρα , η γυναίκα δεν κοιμάται σωστά και δεν ξεκουράζεται. Έτσι κατά τη διάρκεια της ημέρας έχει χαμηλή ενεργητικότητα, εύκολη κόπωση και σε ορισμένες περιπτώσεις αδυνατεί να ανταπεξέλθει στις καθημερινές της δραστηριότητες. Είναι πολύ δύσκολο να συγκεντρωθεί, γεγονός που πολλές φορές εμφανίζεται με τη μορφή της απώλειας της πρόσφατης μνήμης. Αισθανόμενη λοιπόν ότι η ζωή της αλλάζει δραματικά και νιώθοντας αδύναμη να το αντιμετωπίσει όλο αυτό ,διακατέχεται από αισθήματα εκνευρισμού, είναι ευερέθιστη και νευρική. Οι παραπάνω καταστάσεις επιδεινώνουν την καταθλιπτική συνδρομή που βιώνει ένα 60% των γυναικών στην εμμηνόπαυση.
Η θεραπεία που υπάρχει διαθέσιμη σήμερα αφορά τη χορήγηση οιστρογόνων, προγεστερόνης αντικαταθλιπτικών ,κλονιδίνης, γκαμπαπεντίνης , σιμισιφούγκας(black cohosh)και τιβολόνης. Κάθε μια από τις μεθόδους αυτές έχει τα θετικά και τα αρνητικά της για αυτό και η επιλογή της θεραπείας πρέπει να είναι εξατομικευμένη , ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε ασθενούς και να είναι αποτέλεσμα συζήτησης με το γυναικολόγο της. Η ίδια η γυναίκα μπορεί να βοηθήσει τον εαυτό της αλλάζοντας τον τρόπο ζωής της. Ενδεικτικοί τρόποι είναι: η αποφυγή κατανάλωσης αλκοολούχων ποτών, πικάντικων φαγητών και ζεστών ροφημάτων ,η διακοπή του καπνίσματος ,η αποφυγή έκθεσης σε θερμό περιβάλλον, η έναρξη καθημερινής άσκησης και yoga, η ένδυση με αέρινα και βαμβακερά ρούχα, η διατήρηση του χώρου της δροσερού και ειδικά τη νύχτα.
Η γυναίκα που μπαίνει στην κλιμακτήριο δε χρειάζεται να διακατέχεται από φόβο. Θα πρέπει να έχει στο μυαλό της ότι είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής της και ότι δε χρειάζεται να το βιώσει μόνη της. Η σωστή ενημέρωση σχετικά με τις αλλαγές που θα της συμβούν και η συζήτηση αυτών με το περιβάλλον της ώστε να έχει την απαιτούμενη στήριξη παίζουν σημαντικό ρόλο. Η καλή συναισθηματική κατάσταση αποτελεί πολλές φορές τον καλύτερο βοηθό στην προσπάθεια αντιμετώπισης των συμπτωμάτων του κλιμακτηριακού συνδρόμου και ιδίως των εξάψεων.